Dilçilik İnstitutunun alimləri AMEA-nın Rəyasət Heyətində “Yaşıl dünya naminə həmrəylik - COP-29-un çağırışları və humanitar elmin vəzifələri” mövzusunda elmi konfransında iştirak ediblər

4 noyabr 2024-cü ildə AMEA-nın Rəyasət Heyətinin binasında Rəyasət Heyəti, Humanitar Elmlər Bölməsi və İctimai Elmlər Bölməsinin birgə təşkilatçılığı ilə “Yaşıl dünya naminə həmrəylik - COP-29-un çağırışları və humanitar elmin vəzifələri” mövzusunda elmi konfrans keçirilmişdir.

Tədbirdə AMEA-nın prezidenti akademik İsa Həbibbəyli, AMEA Rəyasət Heyətinin üzvləri, AMEA-nın müşavirləri, AMEA-nın elmi müəssisə və təşkilatlarının nümayəndələri və aidiyyəti şəxslər iştirak ediblər.

Konfransı giriş nitqi ilə açan AMEA-nın prezidenti akademik İsa Həbibbəyli “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili”nin ölkəmizdə uğurla davam etdiyini və Azərbaycanın dünya miqyaslı beynəlxalq COP29 konfransına yüksək səviyyədə hazırlaşdığını bildirib. Qeyd edib ki, AMEA-da həm “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili”, həm də onunla səsləşən COP29-la bağlı Akademiyanın müxtəlif institutlarında çoxsaylı tədbirlər keçirilmiş, kitablar çap olunmuş, məqalələr işıq üzü görmüş, alimlərimiz televiziya verilişlərində çıxış etmişlər.

Sonra AMEA-nın vitse-prezidenti akademik İradə Hüseynova AMEA-nın Elmi bölmələrinin, həmçinin elmi müəssisə və təşkilatlarının “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” və COP-29 çərçivəsində keçirdiyi tədbirlər barədə ətraflı məlumat vermişdir.

Daha sonra İ. Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun Müasir Azərbaycan dili şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, dosent Nərgiz Hacıyevanın “Heydər Əliyevin ekologiya təlimi fikirləri və Azərbaycan uşaq ədəbiyyatında təbiətə münasibət” və İ. Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun Sosiolinqvistika və psixolinqvistika şöbəsinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Elnurə Hüseynovanın “Heydər Əliyevin təbiətə qayğısı və klassiklərin əsərlərində təbiət mövzusu” adlı məruzələri dinlənilib.

Müasir Azərbaycan dili şöbəsinin müdiri, filologiya elmlər doktoru, dosent Nərgiz Hacıyeva “Heydər Əliyevin ekoloji siyasəti və uşaq ədəbiyyatında təbiət mövzusu” məruzəsində M.Dilbazi, M.Gülgün, Ə.Əhmədova, Z.Xəlil, M.Aslan, M.Rzaquluzadə, T.Elçin, İ.Tapdıq, X.Əlibəyli, M.Seyidzadə, M.Əliyev, T.Mahmudun əsərlərindən sitatlar gətirmiş, təbiət mövzusunun Azərbaycan ədəbiyyatında işlənmə məqamlarına toxunmuşdur.

Qeyd etmək lazımdır ki, ədəbiyyatşünaslar kimi, bir çox dilçilər də uşaqların, gənc nəslin təlim-tərbiyəsində təbiətin rolunu yüksək qiymətləndirirlər. Ayrı-ayrı bitkilərin adını, etimologiyasını uşaqlara izah etmək üçün şairlər söz oyunundan istifadə etmişlər. Məruzəçi İ.Tapdığın “Şabalıd” əsərindən nümunələr gətirərək təbiətə qayğının önəmindən bəhs etmişdir.

Uşaq ədəbiyyatında təbiət hadisələrinin səsini vermək üçün müxtəlif təqlidi sözlərdən istifadə olunur. Çayların şırıltısı, quşların cəh-cəhi, ildırımın çaxması, müxtəlif heyvanların səsini ifadə etmək üçün səstəsviri və səstəqlidi sözlərdən uşaq ədəbiyyatında yer alır. Filologiya elmləri doktoru, dosent Nərgiz Hacıyeva müxtəlif yazıçıların əsərlərində yer alan səstəqlidi sözlər haqqında konfrans iştirakçılarına məlumat vermişdir.

Sosiolinqvistika və psixolinqvistika şöbəsinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Elnurə Hüseynova “Heydər Əliyevin təbiətə qayğısı və klassiklərin əsərlərində təbiət mövzusu” adlı məruzə ilə çıxış etmişdir. Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Elnurə Hüseynova məruzəsinin 2 hissədən ibarət olduğunu qeyd edərək, məruzəsinin I hissəsində Heydər Əliyevin təbiətin mühafizəsi, qorunması ilə bağlı qərarları və bu sahədə attığı addımlar haqqında konfrans iştirakçılarına məlumat vermişdir. O, Heydər Əliyevin təbiəti mühafizəsi ilə bağlı həyata keçirdiyi addımları 2 dönəmdə: hakimiyyətinin I dövrü (1969-1982) və hakimiyyətinin II dövrü (1993-2003) olaraq qruplaşdıraraq, Heydər Əliyevin hakimiyyətinin I dönəmində 51 min hektar meşə zolağıın salındığını, bir sıra qoruq və yasaqlıqların təşkil olunduğunu, şoran ərazilərin azaldılması ilə bağlı tədbirlərin həyata keçirildiyini, hakimiyyətinin II dönəmində isə Azərbaycan Respublikasında bir sıra önəmli sənədlərin, qanunların, fərmanların, sərəncamların qəbul olunduğunu, ölkənin beynəlxalq konvensiyalara qoşulduğunu qeyd etmişdir. Həmçinin, 23 may 2001-ci ildə Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin təsis edildiyini vurğulamışdır.

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Elnurə Hüseynova məruzəsinin ikinci bölümündə təbiət sözünün etimologiyası, klassiklərindən: Nizami Gəncəvi, Məhəmməd Füzuli, İmadəddin Nəsimi və həmçinin Səməd Vurğunun əsərlərində təbiət leksikası vahidlərinin işlənmə məqamlarını müxtəlif aspektlərdən təhlil etmişdir. Məruzəçi Azərbaycan ədəbiyyatında təbiət leksikası vahidlərinin iki formada: 1) həqiqi mənada – təbiəti qorumaq, təbiətin ecazkarlığı, təbiətin vəsf olunması; və 2) məcazi mənada – İlahi eşq, gözəlin vəsfi, metafora olaraq yer aldığını qeyd etmiş, fikirlərini nümunələrlə konfrans iştirakçılarına çatdırmışdır.

Daha sonra digər konfrans iştirakçılarının məruzələri dinlənilmiş və Akademik Adil Qəribov “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” və COP29 çərçivəsində AMEA-da keçirilən tədbirləri yüksək qiymətləndirmiş, alimlərimizin iqlim dəyişmələrinə yüksək həssaslıqla yanaşdığını bildirmişdir.

Yekunda çıxış edən akademik İsa Həbibbəyli elmi konfransda dinlənilən məruzələri yüksək qiymətləndirərək, çıxışçıların yeni yanaşmalar ortaya qoyduğunu vurğulamışdır.